Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ)

Τι είναι η ΔΕΠ-Υ;

Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ) είναι μια από τις συχνότερες νευροβιολογικές διαταραχές της παιδικής και εφηβικής ηλικίας. Εμφανίζεται στο 5-7%  περίπου του μαθητικού πληθυσμού.

          Η Δ.Ε.Π.-Υ. συναντάται συνήθως, σε παιδιά μεταξύ 3 και 7 χρόνων. Το πρόβλημα αυτό εκδηλώνεται στο σπίτι, σε κοινωνικές εκδηλώσεις, στο σχολείο και μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα του παιδιού να ακολουθήσει οδηγίες (γραπτές ή προφορικές), να ολοκληρώσει τις εργασίες του σχολείου, να συμμετέχει σε παιχνίδια και να είναι λειτουργικό στα καθήκοντα του.

Τα χαρακτηριστικά (πυρηνικά) συμπτώματα της ΔΕΠ-Υ, δηλ. η διάσπαση προσοχής, η παρορμητικότητα και η υπερκινητικότητα. Επειδή  στην παιδική ηλικία, θεωρούνται κοινές,  αυτές οι συμπεριφορές, δεν δίνουμε σημασία (θεωρούμε ότι είναι φυσιολογικό να φέρεται έτσι το παιδί), ενώ σε πολλές περιπτώσεις τα προβλήματα που η ίδια η ΔΕΠ-Υ προκαλεί στη συμπεριφορά, στην κοινωνική προσαρμογή ή στη σχολική απόδοση, αποδίδονται σε άλλες καταστάσεις (περιβάλλον, οικογένεια, κ.λ.π).

Αποτέλεσμα αυτών είναι η ΔΕΠ-Υ  να παραμένει συχνά αδιάγνωστη ή εσφαλμένα διαγνωσμένη ενώ, ακόμη και όταν γίνεται η σωστή διάγνωση, δεν εφαρμόζεται πάντοτε μια ολοκληρωμένη  θεραπευτική προσέγγιση,  που απαιτείται για την αντιμετώπιση της.

Ποιες  είναι οι αιτίες που προκαλούν  τη ΔΕΠ-Υ;

Η ακριβής αιτιολογία της ΔΕΠ-Υ δεν είναι γνωστή, αν και πολλοί επιστήμονες βρίσκουν αποδείξεις ότι προέρχεται από βιολογικές αιτίες. Πάντως μέχρι σήμερα γνωρίζουμε ότι:

-  Η ΔΕΠ-Υ είναι ως ένα βαθμό κληρονομική. Το 76% των παιδιών με ΔΕΠ-Υ έχουν συνήθως ένα συγγενή με αυτή τη διαταραχή.

- Ο εγκέφαλος των παιδιών με ΔΕΠ-Υ παρουσιάζει διαφορές από εκείνον των συνομηλίκων τους στη δομή, το μεταβολισμό και τη λειτουργία συγκεκριμένων περιοχών.

- Επιπλέον η πρόωρη γέννηση, το κάπνισμα, η χρήση αλκοόλ και το υπερβολικό στρες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ο εγκεφαλικός τραυματισμός ή η έκθεση σε τοξικές ουσίες μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη της ΔΕΠ-Υ.

- Τέλος τα χαρακτηριστικά της οικογένειας (πχ ασταθής δομή και δυσλειτουργία στην οικογένεια ή έλλειψη γονικού ελέγχου) μπορούν  να συμβάλλουν στην επιδείνωση  της ΔΕΠ-Υ και σε διάφορες επιπλοκές στη συναισθηματική κατάσταση ή συμπεριφορά του παιδιού.

Τα χαρακτηριστικά συμπτώματα της Δ.Ε.Π.-Υ.

Τα πυρηνικά χαρακτηριστικά της ΔΕΠΥ, όπως αναφέραμε, είναι η απροσεξία, η υπερκινητικότητα και η παρορμητικότητα, που εξελίσσονται και αλλάζουν με την ωρίμανση του ατόμου.

Τα χαρακτηριστικά συμπτώματα είναι όταν το παιδί:

- Κινείται συχνά νευρικά με τα χέρια ή τα πόδια ή στριφογυρίζει στο κάθισμα

- Έχει δυσκολία να παραμείνει στη θέση του όταν είναι αναγκαίο να το κάνει

- Διασπάται εύκολα η προσοχή του από εξωτερικά ερεθίσματα

- Δε φαίνεται να ακούει όταν του μιλάνε άλλοι

- Έχει δυσκολία να οργανώσει και να ολοκληρώσει δραστηριότητες

- Τρέχει τριγύρω ή σκαρφαλώνει διαρκώς, ακόμη και σε καταστάσεις που δεν το δικαιολογούν (μοιάζει να «είναι μηχανοκίνητο»)

- Μιλάει συνεχώς

- Διακόπτει συζητήσεις ή εισβάλλει στο παιχνίδι άλλων παιδιών

- Έχει δυσκολία να ακολουθήσει οδηγίες και αυτό δεν οφείλεται σε εναντιωτική συμπεριφορά ή δυσκολία κατανόησης

- Αποφεύγει δραστηριότητες που απαιτούν διαρκή πνευματική προσπάθεια (όπως τις εργασίες του σχολείου ή του σπιτιού, παιχνίδια)

- Κάνει πράγματα επικίνδυνα χωρίς να σκεφτεί τις πιθανές συνέπειες

Πως επηρεάζει η ΔΕΠ-Υ το παιδί σας.

        Παιδιά με Δ.Ε.Π.-Υ. μπορεί να υπολείπονται ως και 30% σε σχέση με την πραγματική τους ηλικία στην ικανότητά τους να συγκεντρωθούν και να θυμηθούν.

Αυτό σημαίνει ότι ένα παιδί 8 χρονών μπορεί να συμπεριφέρεται σαν ένα παιδί 5 χρονών, ως προς την ικανότητα για συγκέντρωση και αυτοέλεγχο. 

Αν σκεφτείτε πόσο δύσκολο θα ήταν για ένα «πρωτάκι» να παρακολουθήσει την παράδοση ενός μαθήματος της τετάρτης  τάξης, μπορείτε να φανταστείτε  για το πόσο δύσκολο είναι για πολλά παιδιά με Δ.Ε.Π.-Υ. να λειτουργήσουν σε μια ομάδα συνομηλίκων τους. 

Δε σημαίνει ότι υπολείπονται στη νοητική ικανότητα- έχει απλά διαταραχθεί η ικανότητα να ελέγχουν τις παρορμήσεις τους.

Πως μπορεί να διαπιστωθεί αν ένα παιδί έχει ΔΕΠ-Υ;

Επειδή στην καθημερινότητα πολλά παιδιά εμφανίζουν κατά καιρούς κάποια από τα παραπάνω χαρακτηριστικά, υπάρχουν διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες που καθορίζουν το αν έχει κάποιος/α ΔΕΠ-Υ.

Σύμφωνα με αυτές, θα πρέπει το παιδί ή ο έφηβος να εμφανίζει 6 τουλάχιστον χαρακτηριστικά από τα αναφερθέντα πιο πάνω, για τουλάχιστον ένα εξάμηνο, πριν την ηλικία των 7 ετών και να μην έχει κάποιες άλλες ιατρικές ή ψυχικές διαταραχές που θα μπορούσαν να εξηγήσουν από μόνες τους μια τέτοια συμπεριφορά.

Η τελική διάγνωση όμως θα πρέπει να γίνεται μόνο από εξειδικευμένο παιδοψυχιατρικό διεπιστημονικό προσωπικό σε συνεργασία με την οικογένεια και τους εκπαιδευτικούς για να εκτιμηθούν όλες οι παράμετροι συμπεριφοράς του παιδιού, οι ιδιαιτερότητες του περιβάλλοντός του, κ.λ.π που μπορεί να σχετίζονται ή να προκαλούνται από τη ΔΕΠ-Υ.

Πως μπορούν να βοηθήσουν οι γονείς, τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ;

Η υποστήριξη του παιδιού στο σπίτι μπορεί να είναι ιδιαίτερα κουραστική. Όμως, για να βοηθήσετε το παιδί σας να πετύχει, χρειάζεται να το καθοδηγείτε καθημερινά. 

Αυτό θα γίνει ευκολότερα αν κινείστε σε ένα πρακτικό πλαίσιο, βασισμένο στο επίπεδο ανάπτυξής του και τα συγκεκριμένα συμπτώματα που παρουσιάζει.

- Ορίστε σαφείς κανόνες στην καθημερινή ζωή  και να είστε σταθεροί στην τήρησή τους.

- Μην έχετε διενέξεις για ασήμαντα πράγματα. Να λέτε «όχι» λιγότερο συχνά, αλλά να το εννοείτε όταν το λέτε.

-  Δίνετε απλές και σύντομες οδηγίες στο παιδί σας. Ελέγξτε αν τις κατανόησε.

- Μερικά παιδιά με Δ.Ε.Π.-Υ. έχουν δυσκολία να οργανώσουν τις σκέψεις τους. Ρωτήστε «Ποιος; Τι; Πού; Πότε; Γιατί;» για να το βοηθήσετε να σκεφτεί και να εξηγήσει τι είναι σημαντικό.

- Δείξτε του πόσο περήφανοι είστε για τα επιτεύγματά του με ανταμοιβές και αγάπη. "Εντοπίστε" τις στιγμές που είναι καλός/ καλή.

-  Πείτε στο παιδί τι θέλετε να κάνει αντί να πείτε τι δεν θέλετε. Για παράδειγμα, πείτε «Σε παρακαλώ τελείωσε την εργασία στα μαθηματικά» αντί να πείτε «Σταμάτα να ενοχλείς την αδερφή σου!».

- Προετοιμάστε το παιδί για οποιαδήποτε αλλαγή στη ρουτίνα. Πολλά παιδιά με Δ.Ε.Π.-Υ. δε δέχονται με ευχαρίστηση εκπλήξεις ή αλλαγές.

-  Ενισχύστε ακόμη και μικρές, θετικές αλλαγές στη συμπεριφορά του παιδιού. Καθώς το βοηθάτε να αναγνωρίσει την πρόοδό του, αυξάνεται το κίνητρο και η αυτοπεποίθησή του.

-  Αν χρειάζεται να χαλαρώσετε μετά από μια δύσκολη στιγμή με το παιδί σας, βρείτε ένα φίλο/η  ή ένα γείτονα για να το προσέξει, έστω και για 15 λεπτά. Για να φροντίσετε το παιδί σας, πρέπει να φροντίσετε πρώτα τον εαυτό σας.

Συνοψίζοντας θα πρέπει να τονίσουμε απ’ την μια, την δυσκολία του παιδιού να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις της ζωής κι από την άλλη την ψυχική κόπωση των γονέων να βοηθήσουν το παιδί τους, που  όμως αμβλύνεται και μετριάζει σε αρκετό βαθμό, αν περιβάλλουν το παιδί τους, με αγάπη  και  τρυφερότητα.

Πηγή;www.google/Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας