Γιατί η Ψυχοθεραπεία είναι «δώρο» στον εαυτό μας; (Χαρακτηριστικά του ψυχολόγου – ψυχοθεραπευτή)

       «Αν αλλάξεις τον τρόπο που βλέπεις τα πράγματα, τα πράγματα που βλέπεις θα αλλάξουν...»

                                                                                                                             Wayne W. Dyer

Για πολλούς ανθρώπους, οι έννοιες, Ψυχοθεραπεία και Ψυχολόγος, κινούνται σ’ ένα πλέγμα εσφαλμένων αντιλήψεων και για μερικούς, ακόμη και μυστηρίου.

Βέβαια, απ’ τη μια η παιδεία μας σε συνδυασμό με την κουλτούρα μας (γνώμες, προκαταλήψεις, στάσεις, αξίες, κ.λ.π.), δεν βοηθάει τους ανθρώπους να αντιληφθούν τη σημαντικότητα της διεύρυνσης της αυτογνωσίας μας και της αλλαγής της οπτικής μας, απ’ την άλλη – δυστυχώς - κάποιοι θεραπευτές (ψυχολόγοι, σύμβουλοι, ψυχίατροι, κ.λ.π) δίδουν λανθασμένα μηνύματα, με τον τρόπο που προσεγγίζουν τον άνθρωπο.

Έχοντας υπόψιν αυτές τις παραμέτρους, ας δούμε ποιος είναι ο ψυχολόγος και πως λειτουργεί μέσα στο θεραπευτικό πλαίσιο.

Κατ’ αρχήν να αναφέρουμε ότι η λέξη «θεραπεύω», στην αρχαία Ελληνική σημαίνει «φροντίζω», «υπηρετώ», «περιποιούμαι» και σε μια ευρύτερη έννοια, «υποστηρίζω». Ο δε Ιπποκράτης, μέσα απ’ τις μελέτες του, αναδεικνύει το ρόλο του «θεραπευτή» ως αυτόν που βοηθά το άτομο να ενεργοποιήσει και να χρησιμοποιήσει τις αυτοθεραπευτικές του ικανότητες, συμβάλλοντας στην αποκατάσταση της υγείας του.

Εδώ θα πρέπει να κάνουμε και μια διάκριση. Ο Ιπποκράτης, αργότερα ο Φρόυντ και οι μαθητές του (Ψυχοδυναμική Θεωρία), αλλά και άλλοι εκπρόσωποι διαφόρων σχολών (Γνωσιακή, Σχημάτων, Συμπεριφοριστική, Συστημική, κ.λ.π) αντιμετωπίζουν το άτομο που χρειάζεται ψυχοθεραπεία, ως «ασθενή», σε αντίθεση με νέες προσεγγίσεις (π.χ η Προσωποκεντρική του Rogers, Ευθυνοκεντρική, κ.λ.π) που ο θεραπευόμενος είναι απλά «πελάτης», δηλ. ένα πρόσωπο που ο οργανισμός του ( συναισθήματα) βρίσκονται σε ασυμφωνία με τις εμπειρίες του. Πρεσβεύουν δε, ότι κάτω από ορισμένες συνθήκες, όλοι οι άνθρωποι, μπορούν να βιώσουν μια τέτοια μορφής «ασυμφωνία».

Επομένως όλοι οι άνθρωποι, έχουν την ανάγκη θεραπείας, ειδικά όταν η επικοινωνία με τα βαθύτερα συναισθήματά τους, είτε απουσιάζει είτε γίνεται δυσλειτουργική ή έντονη. Με άλλα λόγια όταν κάποιο «εμπόδιο» ή μια «απειλή», (πραγματική, φαντασιακή ή συμβολική) λειτουργεί ανασταλτικά στην αναγνώριση και συμβολοποίηση της εμπειρίας, η ψυχοθεραπεία μπορεί να λειτουργήσει ως «οδός προς την αυτογνωσία και την απελευθέρωση του ατόμου» .

Ο οργανισμός (εγκέφαλος) όταν το άτομο, βιώνει «ασυμφωνία» με την εμπειρία του, αναπτύσσει μηχανισμούς άμυνας και η εμπειρία, είτε απωθείται στο ασυνείδητο, χωρίς να την επεξεργαστεί (άρνηση), είτε τη διαστρεβλώνει (παραμόρφωση), για να μπορέσει ν’ αντέξει την αίσθηση της απειλής. Να σημειώσουμε δε ότι, η κύρια αποστολή του εγκεφάλου είναι η επιβίωση του ατόμου, με κάθε τρόπο.

Ποιος είναι λοιπόν, ο Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπευτής;

Είναι ένας ειδικά εκπαιδευμένος επαγγελματίας ψυχικής υγείας ο οποίος, ανάλογα με τη σχολή που εκπροσωπεί, έχει στην ευχέρειά του μια μεγάλη γκάμα στρατηγικών και τεχνικών για να ενισχύσει τους ανθρώπους να διαπραγματευτούν με τρόπο αποτελεσματικό τις συναισθηματικές δυσκολίες που συναντούν σε κάποιους ή σε όλους τους τομείς της ζωής τους.

Πέραν των γνώσεων αυτών (στρατηγικών, τεχνικών) όμως που αποκτώνται απ’ την εκπαίδευσή του, ο Ψυχολόγος κατά βάση, το «εργαλείο» που έχει στη διάθεσή του, είναι μόνο ο εαυτός του. Αυτός είναι που πραγματικά θα τον βοηθήσει, στο από κοινού, ανασχεδιασμό και κτίσιμο της νέας οπτικής του πελάτη, στην αναδιαμόρφωση της προσωπικότητάς του και στην αλλαγή του τρόπου προσέγγισης και ερμηνείας των εμπειριών του.

Κι όσο «δουλεμένο» είναι αυτό το εργαλείο (αυτό γίνεται με την προσωπική θεραπεία του θεραπευτή), τόσο πιο στέρεες θα είναι οι βάσεις, που θα επανατοποθετηθεί το νέο «οικοδόμημα» του θεραπευομένου. Γι’ αυτό λοιπόν πέρα από τις διάφορες προσεγγίσεις (θεωρίες) που υπάρχουν στην επιστήμη της Ψυχολογίας, υπάρχει πάντα συν (+) μία. Είναι η προσωπική προσέγγιση του θεραπευτή (ψυχοσύνθεση) που βασίζεται καθ’ ολοκληρία στην προσωπικότητά του, δηλ. στη στάση του απέναντι στον άνθρωπο, στις εμπειρίες και στις αξίες του. Σ’ αυτό το «αντάμωμα των ψυχών», που γίνεται με τη Ψυχοθεραπεία, ο εαυτός παίζει τον πιο σπουδαίο ρόλο.

Πως λειτουργεί μέσα το θεραπευτικό πλαίσιο ο θεραπευτής με τον θεραπευόμενο («πελάτη»);

• Ακούει χωρίς να κρίνει.
• Τον αποδέχεται, άνευ όρων.
• Μοιράζεται μαζί του τις σκέψεις και τα συναισθήματά του, με αυθεντικό τρόπο (με ειλικρίνεια και γνησιότητα).
• Είναι δίπλα του, χωρίς να εισβάλλει στον προσωπικό του χώρο (Είναι απλά ένας συνοδοιπόρος στο ταξίδι...του θεραπευόμενου).
• Έχει την ικανότητα να δει τον κόσμο, μέσα από τα μάτια του θεραπευόμενου... (ενσυναίσθηση)
• Συμμαχεί μαζί του, στην προσπάθειά του να βρουν εναλλακτικές λύσεις, χωρίς να τον πιέζει για αλλαγές, που δεν μπορεί ακόμη να κάνει.
• Προσφέρει τη βοήθειά του, χωρίς να παίρνει αποφάσεις για λογαριασμό του.
• Τον υποστηρίζει, χωρίς να μεταδίδει τον προσωπικό του τρόπο σκέψης.
• Τον ενισχύει μέχρι να εδραιωθούν οι θετικές αλλαγές, σταθερά στη ζωή του...
  
  
  
  
  

Που βασίζεται η διαδικασία της Ψυχοθεραπείας;

Η διαδικασία της ψυχοθεραπείας βασίζεται κυρίως στο διάλογο και επικαλείται τις λειτουργίες της σκέψης (γνωσιακή επεξεργασία) και της συναισθηματικής έκφρασης.

Η στάση του θεραπευτή (αποδοχή άνευ όρων, αυθεντικότητα, ενσυναίσθηση, μη κριτική διάθεση, ευσπλαχνία, ταπεινότητα, κ.λ.π) αποτελούν τις αναγκαίες και ικανές συνθήκες για να διευκολύνουν το θεραπευόμενο να αισθανθεί ασφάλεια και εμπιστοσύνη στο πρόσωπο του θεραπευτή και να απελευθερώσει το δυναμικό του, πέρα από κάθε εσωτερικό ή εξωτερικό περιορισμό αναλαμβάνοντας, σταδιακά, την ευθύνη για τις επιλογές που έκανε ή θα κάνει στη ζωή του.

Πότε θεωρείται αναγκαίο να επισκεφτούμε ένα ψυχοθεραπευτή;

Ο γνωστός ψυχολόγος, Scott Peck, μας λέει ότι: «Η τάση να αποφεύγουμε να αντιμετωπίζουμε τα προβλήματά μας και τη συμφυή με αυτά συναισθηματική φόρτιση πόνου, είναι η πρωταρχική βάση όλων των ψυχικών παθήσεων.»

Προσωπικά θεωρώ, ότι όλοι οι άνθρωποι χρειαζόμαστε ψυχοθεραπεία, γιατί απλά, με τη διευρυμένη οπτική και κατ’ επέκταση τη διαφορετική προσέγγιση (ερμηνεία), που προσφέρει αυτή, τα θέματα που μας απασχολούν, μπορούμε να τ’ αντιμετωπίζουμε και να τα διαχειριζόμαστε με καλλίτερο τρόπο και πιο δημιουργικά.

Επομένως αυτή τη διεύρυνση, την αποκτούμε μόνο μέσω της εμβάθυνσης της αυτογνωσίας μας κι αυτό, δεν μπορούμε να το κάνουμε μόνοι μας (Ίσως να φτάσουμε σ’ ένα σημείο, με την αυτοδιερεύνηση, αλλά η πραγματική αλλαγή, γίνεται μόνο με την αλληλεπίδραση, με τη συνάντηση με τον «άλλον», με την συνύπαρξη του «εγώ» μας με ένα «μη εγώ»).

Αυτό ίσως, που πρέπει να θυμόμαστε είναι ότι όλοι, για την εξέλιξή μας, έχουμε ανάγκη κι απ’ το «βλέμμα του άλλου», δεν μας αρκεί μόνο η «εικόνα του καθρέπτη»).

Επειδή όμως η ιδέα, το να κάνουν όλοι οι άνθρωποι ψυχοθεραπεία, θεωρείται(τουλάχιστον μέχρι τώρα, ειδικά στη Χώρα μας) προχωρημένη, ας δούμε πότε πρέπει να επισκεφτούμε ένα Ψυχολόγο:

- Όταν αισθανθούμε ότι βρισκόμαστε σε αδιέξοδο...

- Όταν νιώθουμε πίεση και εγκλωβισμό από καταστάσεις που στα μάτια μας φαντάζουν αξεπέραστες.

- Όταν χρειάζεσαι να βρούμε τις προσωπικές μας απαντήσεις για αυτά που μας συμβαίνουν.

- Όταν ψάχνουμε ένα ασφαλές πλαίσιο να ξεδιπλώσουμε τους προβληματισμούς μας.

- Όταν η καθημερινότητά μας διαταράσσεται από επίμονες αρνητικές σκέψεις.

- Όταν έχουμε την ανάγκη να επαναπροσδιορίσουμε το δρόμο της ζωής μας.

Όλοι κάποια στιγμή της ζωής μας έχουμε βρεθεί σε μια ή περισσότερες από τις παραπάνω καταστάσεις. Όπως προαναφέραμε όμως, λόγω των προκαταλήψεων που σχετίζονται με τη ψυχοθεραπεία, δεν αναζητήσαμε τη βοήθεια κάποιου Ψυχολόγου, διογκώνοντας με αυτή τη στάση, τις προσωπικές μας δυσκολίες και θέτοντας σε κίνδυνο την ψυχική μας αρμονία.

Αυτές οι δυσκολίες, αλλά και διάφορα θέματα που μας προβληματίζουν και μας καθιστούν πολλές φορές ευάλωτους και επιρρεπείς σε αρνητικές (τοξικές) σκέψεις, αναδεικνύουν τη σπουδαιότητα της επιστημονικής και υπεύθυνης υποστήριξης που προσφέρει η θεραπεία της ψυχής.

Πώς βοηθάει η ψυχοθεραπεία;

  Τη ψυχοθεραπεία μπορούμε να τη φανταστούμε σαν ένα ενδιαφέρον «ψυχικό ταξίδι», που προσφέρει τη δυνατότητα στους συνταξιδιώτες (θεραπευτής και θεραπευόμενος), ν’ ανακαλύψουν μαζί, νέους δρόμους, να συναντήσουν πρωτόγνωρα μέρη, να πειραματιστούν πάνω σε σκέψεις και συμπεριφορές που πριν φαινόταν αδιανόητες ή απαγορευτικές και προπάντων στο ταξίδι αυτό (αν και υπάρχουν κάποιες φορές μεταπτώσεις, τρικυμίες και σκαμπανεβάσματα), απουσιάζει παντελώς ο φόβος της απόρριψης, η κριτική ή η τιμωρία.

Με συνοδοιπόρο το θεραπευτή ο πελάτης ανακαλύπτει τις νέες αξίες που ταιριάζουν καλύτερα στην ιδιοσυγκρασία και την προσωπικότητά του, ώστε να αλλάξει τον τρόπο της ζωής του προς την κατεύθυνση που επιθυμεί και που περισσότερο του αρμόζει.

Μέσα σ’ ένα κλίμα ασφάλειας, εμπιστοσύνης και αυθεντικής έκφρασης, (πάντα από κοινού με το θεραπευτή) προσπαθεί:

- Να μάθει να αναγνωρίζει και να εκφράζει τις ανάγκες του και τα όριά του για όσα δεν θέλει πια, στη ζωή του χωρίς να φοβάται τις τις τυχόν συνέπειες που θα προκύψουν, ίσως από το «ξεβόλεμα» των άλλων.

- Να μάθει να εκφράζει τα συναισθήματά του, δηλ. να ξαναμάθει να ακούει τα συναισθήματά του, να τα αναγνωρίζει, να τα δέχεται και να τα ευχαριστεί μάλιστα που επαγρυπνούν γι’ αυτόν. Αυτό είναι ίσως από τα πιο σημαντικά βήματα, για να αποφεύγει τις καταστρεπτικές εσωτερικές συγκρούσεις και το στρες.

- Να εντοπίσει τα προβλήματα (άγχη, φοβίες, εσωτερικές συγκρούσεις, κ.τ.λ.) που μπαίνουν στο δρόμο της προσωπικής ανάπτυξης και ευημερίας του, ερευνώντας ποιες σκέψεις και συμπεριφορές τα συντηρούν, συμβάλλοντας στη δημιουργία αρνητικών συναισθημάτων που απειλούν την ψυχική του ισορροπία.

- Να βρει εναλλακτικές λύσεις σε παλιά προβλήματα και δυσκολίες του, για να μπορεί μελλοντικά να τα αντιμετωπίζει με μεγαλύτερη ευελιξία και ικανότητα.

- Να διαχωρίσει σε ποιες δυσκολίες μπορεί να βρει διέξοδο και ποιες, τελικά, είναι πέρα από τον έλεγχό του (αφορά και πρόσωπα πλην των καταστάσεων),επιλέγοντας την ειρηνική συμφιλίωση, την αποδοχή και την συγχώρεση.

- Να ανοίξει το δρόμο για πιο υγιείς συναισθηματικές σχέσεις, απαλλαγμένες από καταστροφικές εξαρτήσεις, με τους ανθρώπους που αγαπά ή είναι πιο κοντά.

- Να αποδεχθεί τα πραγματικά του συναισθήματα, ανακαλύπτοντας πιο δημιουργικούς τρόπους να τα εκφράζει.

- Να μην παραιτείται από τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων του,(τολμώντας ακόμη και αντιπαραθέσεις, με σεβασμό όμως στους άλλους) και ν’ αναλαμβάνει την ευθύνη των επιλογών του.

- Να πάρει στα χέρια του τον έλεγχο της ζωής του και να γίνει αυτός ο δημιουργός του πεπρωμένου του και της προσωπικής του ευτυχίας.

- Να στοχεύει στο εφικτό και το δυνατό για το μέλλον, χωρίς να χάνει όμως την πολυτέλεια να ονειρεύεται.

Όλα αυτά και άλλα πολλά, που δεν ειπώθηκαν, εντάσσονται στα «δώρα» που μας προσφέρει η Ψυχοθεραπεία.

Μήπως είναι καιρός να ανασχοσταστούμε πάνω σ’ αυτή την ιδέα και να κάνουμε στον εαυτό μας, ένα πραγματικά ανεκτίμητο «δώρο» που είναι η διεύρυνση της αυτογνωσίας μας ή κατά τον Σωκράτη, ν’ αγγίξουμε την «γνώση της άγνοιάς» μας;

Αν πιστεύετε ότι αξίζει τον κόπο, δοκιμάστε το. Αν πάλι όχι, είναι δικαίωμά σας. Εξάλλου όλα στη ζωή μας είναι επιλογές και ο καθένας, επιλέγει..πως θα πορευτεί στο προσωπικό του «ταξίδι» ….το πόσο ευτυχισμένος θα είναι σ’ αυτή τη ζωή!!

Να είστε υγιείς, αισιόδοξοι και εμπνευσμένοι!!!

Πηγή: www. Google / Ψυχοθεραπεία και Γνώση.